Psalm 5

Deze preek is gehouden op 5 januari 2025 14.30 uur in Onderdendam. De deze dienst was de eerste in het nieuwe jaar.

P 5: 1, 2, 5, 7

Stil gebed, votum en groet

P 27:1 en 5

Geloofsbelijdenis

Wk 435: 1 en 2

Gebed

Psalm 5 en Jakobus 3:1-12

P 56: 1 en 4

Na de preek: P 33: 10 en 11

Gemeente van onze Heer Jezus Christus,

In 1999 zei de vorige koningin, preciezer gezegd, zou de ze gezegd hebben: de leugen regeert. Het veroorzaakte destijds veel onrust. Ruim vijfentwintig jaar later kijken we er niet meer van op. Zeker bij grote conflicten zoals rondom Israël nemen velen allang niet meer voetstoots aan wat de NOS meldt, of kranten, de mainstreammedia zeg maar. Er zijn sinds 1999 andere media bijgekomen, maar of je die kunt vertrouwen is ook weer de vraag. Er worden door buitenlandse mogendheden actief desinformatiecampagnes gevoerd om de opinies te beïnvloeden, om verkiezingen te sturen, om onlusten aan te wakkeren.

Leugens waaien rond en richten schade aan. Woorden hebben een enorme kracht. Ze kunnen een samenleving ontwrichten, een revolutie ontketenen. Jacobus waarschuwt er in zijn tijd al voor. Nog voordat er sociale media waren of nieuwsdienst. Een kwaad gerucht, een leugen is een lont in het kruitvat.

Leugens gebeuren natuurlijk niet alleen in het groot, maar ook in het klein. In een relatie bijvoorbeeld. Wat voel je je beroerd wanneer je man, je vriendin, tegen je liegt. Hoe kun je de grond onder je voeten weg voelen zinken wanneer je op je werk, in de handel, liegen tegen je. Het schaadt je vertrouwen, het ondermijnt alle gevoel van veiligheid.

Daar juist vinden we David.

Hij is verraden, of mensen hebben tegen hem gelogen. Hem naar de mond gepraat en ondertussen achter zijn rug om een complot gesmeed. Hij heeft het er erg benauwd mee. Je merkt de kracht van de leugens:

Het is er meteen

’s Morgens staat hij er mee op. Twee keer staat het er in vers 4.

Voor wie het zich herinnert: Psalm 4, de Psalm van de vorige keer, ging over niet kunnen slapen vanwege vijanden, vanwege conflictachtige situaties. Hij ontving toen slaap door het in vertrouwen aan God voor te leggen. Het was een rommelig avondgebed, dat uiteindelijk leidde tot vrede. 

Het is niet zeker, misschien zelfs wel onwaarschijnlijk dat deze twee Psalmen meteen achter elkaar geschreven zijn, maar ze zijn wel achter elkaar naar gezet in de verzameling van de Psalmen omdat ze bij elkaar horen. Is het immers niet iets wat we herkennen: wanneer je ’s morgens opstaat valt er opeens een grote zorg weer bovenop je, terwijl je dacht dat je het bij God had neergelegd en kwijt was.

We staan nu aan de ochtend van een nieuw jaar. Het oude hebben we afgesloten, maar we kunnen soms zomaar merken dat de oude dingen, de oude problemen van vorig jaar er nog zijn. Ze maken zich misschien met nog wel grotere kracht aan je bekend.

Je had ze voor je uitgeschoven, en gedacht: dit komt volgend jaar wel weer, maar nu is het het nieuwe jaar. Het valt weer bovenop je. Misschien inderdaad wel het gedoe, de praatjes, de leugens, het niet kunnen vertrouwen van mensen. Het besef dat je verraden bent, of misleid.

Walm van de dood

David omschrijft de kracht van leugens op een manier die erg behulpzaam en verhelderend is. In vers 10 zegt hij het zo: hun keel is een geopend graf. Iemand kan uit zijn mond stinken. Dat is vervelend.

Maar, eigenlijk stinken alle leugenaars stinken uit mond. Hun woorden brengen de walm van de dood met zich mee. Als je het ruikt wordt de adem je ontnomen.

Dit is niet zomaar beeldspraak. Het raakt de essentie van leugens. Een leugen is een bron van de dood. Dat heeft te maken met die grote kracht van het woord. Kunnen spreken is een van de grootste gaven die de Schepper ons heeft toevertrouwd. Het is de kracht waarmee Hij schiep. Het bracht licht voort, en leven. Om dat verder te verspreiden gaf Hij iets daarvan aan ons. Wanneer het omgekeerd wordt ingezet is het geen scheppen meer, maar verwoesten. De eerste die dit deed is satan. Daarom wordt Hij door Jezus de vader van de leugens genoemd en een mensenmoordenaar van het begin. Mensen die zijn werken nadoen, verspreiden diezelfde geur van de dood.

Precies dat voel je wanneer je bedrogen wordt door iemand heel dichtbij die je vertrouwde, van wie je zozeer houdt dat je je aan diegene had toevertrouwd, je hart had gegeven. Een vriend, een collega, een man, een vrouw.

Houvast

Waar vind je houvast als je dit overkomt? Je hebt een vast punt nodig. Een plek met vaste grond. David kent er maar één: God. Degene wiens naam is: Ik ben die Ik ben.

Hij noemt God zijn Koning. Daarmee doet hij een beroep op God als:

a)      beschermer. Dat is immers een belangrijke taak van een koning.  Vers 12 en vers 13 vertellen ook dat dit iets is wat je van God mag vragen. In woorden van toen gaat het over een schild waarachter je veilig bent tegen alle leugens die op je afgevuurd worden.

b)     rechter: je ziet ook dat in deze Psalm gebeuren. Vooral in vers 11 gebeurt dat. Dat heeft iets troostrijks. Wij kunnen hier op aarde het gevoel hebben dat de leugen inderdaad regeert. Je krijgt soms geen gelijk. Zelfs niet via een rechter. Maar de hoogste rechter zal uiteindelijk rechtspreken.

Wat opvalt: David vraagt niet zozeer om een wraakoefening van God, maar slechts dit dat ze zullen krijgen wat ze over een ander beraamden. Dat hun eigen valse beraadslagingen hun eigen ondergang worden. Wanneer hij vraagt om een extra straf (11b), is het omdat, en daarmee ook naar de mate waarin, ze kwaad doen tegen God. Er zit een bepaalde terughoudendheid in. Dat is ook de vrucht van het in handen leggen van God. Wraakzucht wil dat niet, wil geen overleg, geen kritische blik, maar slaan. Geen correctie. Wat doe jij met je woede?

Toetststeen

Want dat gebeurt er juist wanneer je naar God gaat. Je blijft zelf niet buiten beeld. Je proeft tussen de regels door dat David dit merkt.

In vers 2-4, wanneer hij de walm van de leugens ruikt, strekt hij zich met zijn verhaal helemaal uit naar God, wil vroeg naar het heiligdom gaan om zijn verhaal aan God voor te leggen.

In vers 5-7 laat hij horen dat daar een veilige plek voor hem is omdat leugenaars daar niet kunnen bestaan. Daarna komt er een kentering in hemzelf, omdat hij die grote woorden sprak. Hij spreekt minder groot over zichzelf:

-           v8: het is dankzij God grote goedertierenheid dat hij de tempel binnen mag treden. Dat zegt niet iemand die helemaal zeker is van zichzelf en zomaar bij God binnen kan lopen. Dat is veelzeggend wanneer je even tevoren nog hard roept: leugenaars hebben geen plek bij God. David wel? Ja, maar waarom? Toch alleen hierom, omdat God voor hem een plaats heeft gemaakt.

-           v9 is een dringende vraag aan God of Hij hem wil houden op het rechte spoor, vanwege zijn belagers. Hij vraagt aan God of God Zijn weg, voor David recht wil maken. Oftewel dat David zelf ook inziet dat hij het zelf niet goed ziet zonder Gods hulp. En ook dat hij zich niet komt te ontgaan.

Hoewel de Psalm best scherpe beelden gebruikt en zwart wit is, zit er ootmoed in de Psalm. David is er zelf niet vrij van leugens. Je kunt zijn verhaal ernaast leggen, en vindt er genoeg. Paulus zei het later nog wat scherper toen hij in Rom3 de woorden over de leugenaars in vers 10 gebruikte om de algehele staat van de mensheid te omschrijven: als leugenaars.

Het zwartwitte zit in the end niet tussen David en zijn tegenstanders. Maar tussen God en de leugen. Tussen de Schepper en de verwoester. Hoe dichter je bij God komt, hoe scherper je dat gaat zien. Door het gebed om verlossing van de leugenaars schemert daarom ook de vraag naar verlossing van de leugen in onszelf.

Verhoring

Hoewel de laatste vraag hier niet expliciet gesteld wordt, heeft God hem wel op deze dubbele manier gehoord en verhoord. Op zijn eigen genadige manier. Er is een grote zoon van David gekomen. Hij heeft zelf Psalm 5 moeten zingen en ondergaan:

-           Judas heeft Hem verraden

-           Petrus heeft Hem verloochend

-           Valse getuigen zorgden voor bewijs om Hem te kunnen veroordelen voor de Joodse raad

-           De rechter heeft zijn macht zo ingezet dat Hij op onterechte manier is veroordeeld, en is gekruisigd.

Deze grote zoon van David kwam om ons te verlossen van de leugen.

·       Christus heeft door de leugen te ondergaan, de macht van de vader van alle leugens verslagen. Aan het kruis heeft Hij de kracht van de leugen gebroken. God heeft Hem gerechtvaardigd, dat wil zeggen als de rechtvaardige verklaard door Hem te laten opstaan. Deze man, die zo door leugens was verwoest, is door God gerehabiliteerd en tot eer gebracht. Dat is verhoring van de Psalm wanneer er gebeden wordt om rechtvaardigheid, om verlossing van de leugens van anderen.

·       Aan het kruis heeft Hij als beeld van alle mensen die door leugen zijn geinfecteerd, het gedragen dat er bij God geen plaats is voor leugenaars. Dat heeft Hij gedragen, zodat ieder die in zichzelf iets van de kracht van leugen ervaart, door Hem het heiligdom binnen kan komen en zich voor God neerbuigen.

Deze Jezus is ons gegeven. Zijn naam tot onze verlossing.

Ook in 2025 zal de leugen regeren. Zal er verwarring zijn, zullen mensen je kwetsen. Heb je te maken met de gevolgen van leugens.

Ook in 2025 zul je in jezelf de neiging hebben om te liegen, een kleine of grote leugen. Zul je de neiging voelen om met je woorden iemand te kleineren.

We hebben een naam gekregen: JHWH, die zich nog nader liet kennen in Jezus, de HEER redt.

Als we ons in 2025 vooral richten op het groot maken van die Naam, gaat er een geur van leven van ons uit. Dan zeggen we niet alleen: veel heil en zegen in het nieuwe jaar. Dan zijn we heil en zegen in het nieuwe jaar. Amen

Gebed

Collecte

Wk 233: 1 en 2

Zegen